25 LUTY – ROCZNICA UTWORZENIA 1 DYWIZJI PANCERNEJ
Nowoczesny związek taktyczny niezbędny do prowadzenia działań wojennych na wymagającym froncie II wojny Światowej – długa droga i spełniona nadzieja.
Już po zakończeniu wojny z bolszewikami w sztabie Wojska Polskiego rozważano utworzenie oddziałów pancernych zdolnych do samodzielnej walki. Na początku lat trzydziestych postulowano utworzenie jednostki pancerno-motorowej. Jednak dopiero w roku1937 rozpoczęto reorganizację dotychczasowej 10. Brygady Kawalerii oraz jej przezbrojenie na „oddział pancerno-motorowy”, którego dowódcą od 31 października został płk dypl. Stanisław Maczek. W czasie kampanii 1939 r. jednostka wzięła udział w walkach na południowym odcinku obrony jako mobilny odwód Armii „Kraków”. W dniu 3 września stoczyła bitwę pod Jordanowem. Pomimo olbrzymiej dysproporcji sił to Niemcy ponieśli znaczne straty. 7 września jako odwód Armii „Małopolska” Brygadę skierowano w okolice Rzeszowa. Po zdobyciu miasta przez nieprzyjaciela – Brygada przeszła przez linie niemieckie w rejonie Jarosławia, dotarła do Lwowa i uczestniczyła w jego obronie do dnia 17 września. W obliczu sowieckiej agresji otrzymała rozkaz ewakuacji w kierunku przedmościa rumuńskiego. W dniu 19 września Brygady przekroczyły granicę węgierską. Półtora tysiąca żołnierzy jednostki zostało internowanych na Węgrzech, a ocalały sprzęt zasilił armię węgierską. Jesienią 1939 r. do sojuszniczej Francji docierało wielu uchodzących z Węgier żołnierzy polskich. W obozie wojskowym Coëtquidan formowała się Armia Polska we Francji. Tam grupowano również byłych żołnierzy formacji pancernych. Na podstawie struktur 10. Brygady Kawalerii utworzono jednostkę, którą nazwano 10. Brygadą Kawalerii Pancernej. Jej dowództwo powierzono gen. bryg. Stanisławowi Maczkowi. Odżyła nadzieja na utworzenie wielkiego pancernego związku taktycznego. Władze francuskie jednak dość opieszale dostarczały sprzęt jednostkom polskim, a do szkolenia przekazały stare czołgi Renault FT17. Sytuacja uległa zmianie dopiero 10 maja w wyniku niemieckiego ataku na Belgię, Holandię, Luksemburg i Francję. W pośpiechu dozbrajana10. Brygada Kawalerii Pancernej przystąpiła do kampanii francuskiej 1940 r. 24 maja gen. Maczek otrzyma rozkaz reorganizacji i odbiór nowego sprzętu oraz wymarsz w rejon Paryża. 10 czerwca Brygada, jeszcze nieukompletowana, została włączona w skład francuskiej 4. Armii. Wzięła udział w walkach opóźniających w Szampanii, uderzając na Champaubert, aby osłaniać odwrót francuskich dywizji piechoty. Jako straż przednia brała udział w bitwie pod Montbard w dniach 16-17 czerwca, osłaniając odwrót jednostek francuskich przez Kanał Burgundzki. 18 czerwca w lesie pod miejscowością Moloy gen. Maczek rozformował pozbawioną pojazdów Brygadę. Podzielił żołnierzy na małe oddziały i rozkazał samodzielnie ewakuować się do Wielkiej Brytanii.

Rozpoczął się kolejny, pełen niewiadomych etap w życiu wojsk pancerno-motorowych.
Misja tworzenia polskiej dywizji pancernej napotkała wiele przeszkód również w Wielkiej Brytanii. . Wielu wyższych polskich oficerów sceptycznie odnosiło się do tego pomysłu. Jednak zdeterminowany gen. Maczek zdołał przekonać Naczelnego Wodza do swojej koncepcji, co doprowadziło do powołania 1. DYWIZJI PANCERNEJ. Dywizja Pancerna, powstałą na rozkaz Naczelnego Wodza gen. broni Władysława Sikorskiego z dnia 25 lutego 1942 r. W tym dniu gen. Maczek otrzymał od Naczelnego Wodza lapidarną wiadomość o następującej treści: „Mianuję Pana Generała dowódcą Pierwszej Dywizji Pancernej”. Na podstawie jednostek wydzielonych ze składu I Korpusu Polskiego w Wielkiej Brytanii sformowano: 10. Brygadę Kawalerii Pancernej, 16. Brygadę Czołgów, Dywizjon Rozpoznawczy Korpusu, 1. Batalionu Ciężkich Karabinów Maszynowych Korpusu, Batalionu Saperów Korpusu. Początkowo pododdziały Dywizji przeznaczono zostały do ochrony wschodniego wybrzeża Szkocji przed spodziewanym niemieckim desantem. Koszary urządzono w miejscowościach południowej części Szkocji: Galashiels, Gosford, Gullane, Duns, Lauder i Haddington. Szkolenie prowadzono na sprzęcie brytyjskim, używając czołgów Valentine, Crusader i Churchill. Stan liczebny 1. Dywizji Pancernej w początkowym okresie wynosił: 885 oficerów, 15210 podoficerów i żołnierzy, 381 czołgów, 473 działa oraz 5060 pojazdów mechanicznych różnego przeznaczenia. Gdy do wojny przystąpiły Stany Zjednoczone, do Wielkiej Brytanii trafił także amerykański sprzęt pancerny i wówczas przezbrojono część pododdziałów dywizji w czołgi M4 Sherman (1., 2. Pułk Pancerny, 24. Pułk Ułanów), w pozostałych nadal posługiwano się sprzętem brytyjskim (10. Pułk Strzelców Konnych używał czołgów Cromwell). W lipcu 1944 r. przeniesiono Dywizję do obozu w Aldershot, skąd wkrótce miała zostać wysłana do Normandii, gdzie alianci toczyli zacięte walki przeciwko wojskom niemieckim. Nadchodził dzień długo oczekiwanego odwetu!


